W terapii psychologicznej dzieci i młodzieży niezbędny jest szacunek i uznanie kontekstu naturalnego środowiska młodej osoby. Jest nim przede wszystkim rodzina i środowisko rówieśnicze.
Tu właśnie pojawia się przestrzeń dla grupy terapeutycznej, która niejako modeluje i stanowi ważny punkt odniesienia dla procesu terapeutycznego dzieci i młodzieży.
W ujęciu psychologicznym praca grupowa daje dziecku poczucie wsparcia, stymuluje i rozwija zasoby zarówno indywidualne, jak i kompetencje społeczne.
Autor: Aleksandra Jaworska
Grupa terapeutyczna jako odzwierciedlenie naszego naturalnego środowiska.
Z grupą, a co za tym idzie relacjami, strukturą, hierarchią, systemami i podsystemami, granicami i normami dziecko ma styczność już od najmłodszych lat, bo już w momencie kiedy przychodzi na świat staje się częścią jakiejś rodziny, która ma swoich bliższych i dalszych członków, staje się częścią pewnej społeczności: wsi lub dzielnicy miasta, a dalej częścią województwa czy kraju. Na dalszych etapach życia grupa będzie nadal istotna w postaci innych dzieci na podwórku, w sąsiedztwie, w żłobku, przedszkolu czy szkole. Z mniejszą lub większą grupa zetkniemy sie również w pracy, będziemy tworzyć relacje z innymi ludźmi, nieważne czy będziemy w roli pracownika czy w roli szefa.
Rodzina jako pierwsza znana nam grupa uczy nas: nazywania i ekspresji emocji, komunikowania się z innymi, wyrażania własnego zdania, odnajdywania własnego miejsca w grupie, daje nam pierwsze informacje na temat nas samych: “Zosia zawsze była taka spokojna”, “Tomek nigdy nie lubił sie dzielić”, “Karolinka zostanie przywódcą, bo lubi rządzić” itp. Te informacje, inaczej przekazy zabieramy ze sobą w dorosłe życie i często nie konfrontujemy ich z rzeczywistością oraz ze zmianami zachodzącymi w nas, w naszych potrzebach, sposobach radzenia.
Natomiast sytuacja grupy terapeutycznej odbija jak w lustrze nasze wcześniejsze doświadczenia grupowe z rodziny lub z pierwszych kontaktów rówieśniczych. Dzięki temu odbiciu możemy wyłapać te przekonania i sądy na swój temat czy na temat innych ludzi, które nam nie służą, które są w jakiś sposób dysfunkcyjne, niekonstruktywne, nie wspierają naszego rozwoju.
Na tej samej zasadzie, jak pod lupą, można zobaczyć nasze zachowania, sposoby komunikacji, sposoby radzenia sobie ze stresem, z porażkami, umiejętności rozwiązywania konfliktów, umiejętności współpracy, negocjacji, dochodzenia do kompromisu. Wszystkie te zachowania i umiejętności, które są dla nas dobre możemy wzmacniać, ćwiczyć i testować w sprzyjającej, ciepłej i bezpiecznej atmosferze grupy terapeutycznej, a te które w jakiś sposób nam doskwierają można poddawać zmianie, tu i teraz, nie w teorii-w praktyce.
Terapia grupowa jest dobrym miejscem do przepracowywania problemów związanych z relacjami międzyludzkimi, a także do pracy z obniżoną samooceną, ze zniekształconym obrazem siebie samego.
Korzyści jakie niesie ze sobą uczestnictwo w grupie terapeutycznej to m.in.:
- praca w naturalnym dla dziecka środowisku,
- nawiązywanie konstruktywnych relacji między uczestnikami grupy,
- otrzymywanie informacji zwrotnej,
- odkrywanie podobieństw/ różnic między sobą a innymi uczestnikami grupy,
- normalizacja przeżywanych doświadczeń
- budowanie pozytywnego wizerunku siebie, w oparciu o własne zasoby umiejętności,
- doskonalenie umiejętności współpracy, negocjacji i rozwiązywania konfliktów,
- doskonalenie umiejętność rozpoznawania, nazywania i ekspresji emocji,
- doskonalenie sposobów radzenia sobie ze stresem.
Czasami dzieje się tak, że dziecko, które boryka się z trudnymi dla siebie sytuacjami, ma poczucie, że one dotykają tylko jego. Praca w grupie daje możliwość podzielenia się swoimi odczuciami, problemami z innymi uczestnikami grupy. Dziecko zauważa, że nie tylko ono ma takie problemy, a także dostrzega, że inni wypracowali lub wypracowują techniki radzenia sobie z tymi trudnościami.
Praca grupowa stwarza kontekst, w którym jednostki pomagają sobie nawzajem i może dawać jednostkom możliwość wpływu i zmian w zakresie problemów osobistych, grupowych, organizacyjnych.
Kiedy grupa?
Praca z grupą jest metodą łagodzenia i eliminowania przeszkód na drodze interakcji społecznej oraz osiągania społecznie pożądanych celów.
Drogi Rodzicu, warto rozważyć pracę w grupie, jeśli Twoje dziecko boryka się z:
- nieśmiałością,
- lękiem,
- trudnościami w relacjach z rówieśnikami,
- trudnościami w nawiązywaniu nowych relacji,
- trudnościami w radzeniu sobie z emocjami,
- zaburzonym poczuciem własnej wartości,
- wycofaniem i samotnością,
- zbyt mocno koncentruje się na porażkach i ma trudności z przegrywaniem.
Dlaczego skoro rodzimy się w grupie i od najmłodszych lat w niej funkcjonujemy to sytuacje społeczne nie są dla nas łatwe, a zdarza się, że mamy wrażenie, iż wykraczają poza nasze możliwości poradzenia sobie w nich? Coraz mniej uwagi poświęcamy relacjom twarzą w twarz na rzecz relacji w wirtualnym świecie. Obecne trendy, przyzwyczajenie do wysokich technologii, oczekiwania, aby wszystko było szybko i łatwo dostępne, sprawia, że zarówno my, jak i nasze dzieci coraz chętniej korzystamy z wirtualnego kontaktu, który można zamknąć w krótkim sms-ie: bez konieczności wychodzenia z domu, spoglądania na twarz rozmówcy, wsłuchiwania się w ton głosu. Takie relacje często odbiegają od tych w „realu”. Bo przecież emotikony nie oddadzą naszego rzeczywistego stanu emocjonalnego. Komunikatory nie nauczą wrażliwego reagowania na ekspresję emocji innych, współodczuwania, a portale społecznościowe nie zastąpią bliskiej relacji. Relacje międzyludzkie wymagają pielęgnacji i dbania o nie, a tej sztuki trzeba się uczyć od najmłodszych lat.
