Jesienny czas to okres, w którym u psychologa dziecięcego pojawia się duża liczba rodziców z dziećmi – trafiają one do gabinetu zwykle ze wskazania nauczycieli oraz wychowawców.
Problemy dzieci, z którymi rodzice zgłaszają się na konsultacje dotyczą między innymi kłopotów z koncentracją uwagi, trudnościami grafomotorycznymi, kłopotami z zapamiętywaniem przyswojonego materiału oraz wieloma innymi, szeroko rozumianymi szkolnymi zagwozdkami.
Autor: Agnieszka Rembierz-Knoll
Często bywa tak, że rodzic dostaje od nauczyciela niepokojącą informację, że jego syn lub córka mają kłopoty w szkole. Dziecko nie radzi sobie – i tu pojawia się litania owych braków oraz obszarów nieradzenia. Większość rodziców jednak nie wie, jak zareagować na taką wiadomość, niekoniecznie także posiadają odpowiednią wiedzę dotyczącą pomocy dziecku w eliminacji szkolnych kłopotów.
Zatem pokrótce prześledźmy kolejne etapy pomocy psychologicznej i diagnozy, prowadzące do właściwej pomocy uczniom.
Pierwszy etap to ogólnorozwojowa diagnoza psychologiczna. Chodzi tu głównie o dokładne i wnikliwe rozeznanie zgłaszanej problematyki, ale przede wszystkim o odnalezienie oraz rozpoznanie podłoża szkolnych kłopotów. Podczas konsultacji psycholog zbierze dokładny wywiad z rodzicami dziecka, który dotyczyć będzie poszczególnych etapów jego rozwoju i funkcjonowania. Następnie podczas konsultacji z udziałem dziecka spróbuje ocenić jego perspektywę, wytwory w postaci rysunków, a także innych testów projekcyjnych.
Ważne, aby w procesie konsultacji i diagnozy, jeśli takie jest zalecenie psychologa, dostarczyć do gabinetu opinię wychowawcy lub innego nauczyciela, która przybliży sytuację dziecka w szkole (to, jak sobie radzi). Może się zdarzyć, że rodzice zostaną poproszeni aby przynieść szkolne zeszyty lub ćwiczenia dziecka, jego rysunki lub prace techniczne. Celem jest umożliwienie dokonania adekwatnej analizy wytworów takich jak pismo, sposób prowadzenia zeszytów, porządkowanie notatek czy rozwiązywanie zadań.
Kolejny kluczowy krok to przeprowadzenie testów. Najczęściej stosowaną skalą jest Test WISC-R, który bada ogólną inteligencję dzieci i młodzieży. Nie chodzi tu wyłącznie o określenie normy lub jej braku, ale przede wszystkim o ocenę funkcjonowania dziecka w poszczególnych podskalach.
Autor testu, David Wechsler, twierdził, że inteligencja jest pewną ogólną zdolnością, która pozwala jednostce działać celowo, myśleć racjonalnie i efektywnie współdziałać ze środowiskiem.
Test zbudowany jest z podskal, dzielących się na dwie główne grupy: skale słowne i bezsłowne. Każda podskala udziela informacji, które dotyczą funkcjonowania w sferze poznawczej badanej osoby w danym, określonym zakresie.
Skala Słowna
- Wiadomości – ta podskala bada ciekawość intelektualną i gotowość do gromadzenia wiedzy, ogólny zakres zgromadzonych przez osobę informacji oraz posługiwanie się wiadomościami zgromadzonymi w pamięci długotrwałej.
- Powtarzanie liczb – to część, która bada zdolność do koncentracji, uwagi, możliwości uczenia się, posługiwania się wzorcami i zmieniania ich.
- Słownik, który bada używanie języka i zdolność uczenia się słownego, zainteresowania i doświadczenia badanego, wykorzystywanie zdobytej edukacji.
- Arytmetyka – czyli rozumowanie liczbowe i tempo manipulacji liczbami, koncentrację i uwagę, rozumowanie logiczne, abstrakcyjne, aktywność reagowania na świat zewnętrzny.
- Rozumienie – odnosi się do wiedzy dotyczącej reguł społecznych, moralnych, rozumienie i ocenianie sytuacji społecznych, świadomość zdarzeń świata zewnętrznego.
- Podobieństwa – ocenia abstrakcyjne rozumowanie logiczne, myślenie asocjacyjne, operowanie pojęciami.
Skala Bezsłowna
- Braki w obrazkach, które badają kontakt z rzeczywistością, świadomość elementów otoczenia, percepcję związku całości z częściami figur, zdolność rozróżniania detali istotnych od nieistotnych, zdolność spostrzegania.
- Porządkowanie obrazków, ocenia rozumienie sytuacji interpersonalnych, umiejętność przewidywania konsekwencji.
- Wzory z klocków – badają koordynację wzrokowo-ruchową, zdolności analizy i syntezy, zdolność do przeorganizowywania własnych działań.
- Układanki – badają zdolność do rozróżniania podobnych konfiguracji, umiejętność analizy i syntezy, koordynację wzrokowo-ruchową, szybkość manipulacji.
- Symbole cyfr – oceniają zdolności uczenia się, koncentrację, pamięć krótkotrwałą, koordynację wzrokowo-ruchową.
Uzyskane wyniki przeliczane są w odniesieniu do skali werbalnej oraz niewerbalnej, a także wielu podskal. Rezultat, jaki otrzymujemy, pozwala określić zasoby: zarówno mocne strony dziecka, jak i obszary trudności.
Wynik IQ ocenia poziom bieżącego funkcjonowania poznawczego, diagnozuje obszary słabo rozwiniętych sfer, w których dziecko powinno być szczególnie stymulowane dla poprawy rozwoju.
Kolejny etap to zebranie wszystkich uzyskanych informacji. Każdorazowo ocena procesów poznawczych oraz badanie rozwoju intelektualnego kończy się wydaniem opinii z wnioskami i zaleceniami, które przeznaczone są zarówno dla rodziców, jak i dla placówki edukacyjnej, do której uczęszcza dziecko.
