Chatboty oparte na sztucznej inteligencji (AI) coraz częściej stają się codziennym towarzyszem rozmów wielu osób. Łatwość ich użycia oraz szybkość odpowiedzi sprawiają, że użytkownicy często sięgają po nie, gdy czują niepokój, smutek czy samotność. Jednak ta wygoda może kryć w sobie pułapkę – subtelny mechanizm zwany efektem potwierdzenia, który nieświadomie przeżywane aktualnie emocje i błędne przekonania użytkownika.
Efekt potwierdzenia w rozmowie ze sztuczną inteligencją – jak chatbot może wzmacniać Twoje negatywne emocje?
AI, które mówi to, co chcesz usłyszeć
W chwilach zwątpienia i gorszego samopoczucia naturalnie szukamy ukojenia. Chatbot może być idealnym rozmówcą – zawsze dostępny i gotowy pocieszyć słowami, które pragniemy usłyszeć. Problem pojawia się, gdy to, co chcemy usłyszeć, niekoniecznie jest dla nas dobre. AI często nie potrafi skutecznie skonfrontować naszych negatywnych emocji czy myśli, zamiast tego bezrefleksyjnie je potwierdza. Na przykład:
- Jeśli ktoś mówi chatbotowi “czuję się beznadziejnie”, AI często automatycznie odpowie „rozumiem, że jest Ci ciężko” lub “to normalne, że tak się czujesz”, zamiast zachęcić do refleksji lub wskazać na możliwości uzyskania pomocy.
- Gdy użytkownik wyraża lęk lub obawy, chatbot może nieświadomie wzmacniać te emocje poprzez powtarzanie podobnych obaw lub zapewnianie, że sytuacja jest beznadziejna, nawet jeśli intencją AI jest okazanie empatii.
Niebezpieczne uspokojenie zamiast realnego wsparcia
W odwrotnej sytuacji chatbot może także nieświadomie zniechęcać do szukania niezbędnej profesjonalnej pomocy. Gdy użytkownik doświadcza głębokiego niepokoju, a chatbot zapewnia go ogólnikowo “wszystko jest w porządku”, osoba ta może odnieść fałszywe wrażenie, że jej problemy nie wymagają interwencji specjalisty. Takie pozorne uspokojenie może prowadzić do odroczenia szukania pomocy psychologicznej, co tylko pogłębia problem.
Jak się chronić przed efektem potwierdzenia w komunikacji z AI?
Świadomość istnienia efektu potwierdzenia jest kluczowa w odpowiedzialnym korzystaniu z chatbotów. Pamiętaj, że:
Chatbot nie zastąpi terapii ani profesjonalnej pomocy psychologicznej.
Jeśli zauważasz, że AI jedynie potwierdza Twoje negatywne emocje lub przekonania, traktuj to jako sygnał, by zasięgnąć opinii prawdziwego specjalisty.
Korzystaj z chatbotów raczej do doraźnej poprawy nastroju czy uzyskania ogólnych informacji, unikając głębokich rozmów dotyczących Twojego stanu psychicznego, gdy jest on poważny lub przewlekły.
Podsumowanie
Chatboty mogą być pomocnym narzędziem, jednak ich użycie niesie ze sobą ryzyko subtelnych mechanizmów psychologicznych, takich jak efekt potwierdzenia. Kluczem do zdrowego korzystania z AI jest zachowanie dystansu i świadome dążenie do realnego wsparcia emocjonalnego oferowanego przez wykwalifikowanych specjalistów. Pamiętaj, że nawet najbardziej rozwinięta sztuczna inteligencja nie zastąpi prawdziwej empatii, zrozumienia i profesjonalnej pomocy psychologicznej.
